تاثیرتیمار دمایی بر مراحل رشد و عملکرد ارقام برنج در شرایط گلخانه

به منظور بررسی تاثیر تیمار دمایی بر مراحل مختلف رشد گیاه برنج، آزمایش گلخانه ای به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایهکامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه معاونت موسسه برنج آمل انجام شد. در این بررسی عامل اصلی پنج رقم برنج شامل طارم محلی، فجر، دیلم،لاین 843 و شیرودی و عوامل فرعی شامل تیمار دمایی در دو سطح ) 16 و 32 درجه سانتیگراد به ترتیب تنش دمای پایین و شاهد( و مراحل رشدیدر چهار سطح ) شامل متوسط پنجه زنی تا ظهور خوشه جوان، ساقه دهی )مرحله v شکل برگ(، آبستنی تا گلدهی و پرشدن دانه اجرا گردید. در اینبررسی از هر رقم در هر گلدان، دو تک بوته نشاء شد. کلیه گلدانها تا رسیدن به مرحله رشدی تعیین شده در شرایط شاهد ) 32 درجه سانتیگراد(،نگهداری و موقع رسیدن به مرحله فنولوژی رشدی مورد نظر به مدت 15 روز در دمای 16 درجه سانتیگراد نگهداری و سپس به دمای 32 درجهسانتیگراد منتقل شدند. در پایان هر مرحله رشدی صفات مورفولوژیکی ارتفاع گیاه، تعدادپنجه، سطح برگ، وزن خشک برگ، ساقه و وزن خشککل در هر کپه و اجزای عملکرد با اندازه گیری تمامی خوشه های هر کپه همزمان با رسیدگی فیزیولوژیکی، اندازه گیری و محاسبه شد. نتایج نشانداد که اعمال کاهش دما باعث کاهش مقدار مولفه های مورفولوژیکی نظیر ارتفاع گیاه، تعدادپنجه، سطح برگ، وزن خشک برگ، ساقه و وزن خشککل، ب هترتیب به میزان 6، 17 ، 56 ، 39 و 38 درصد شد. این مطالعه نشان داد که کاهش دما، در مرحله متوسط پنجه زنی تا ظهور خوشه جوان سبببروز بیشترین خسارت به عملکرد دانه برنج م یشود. کاهش تعداد خوشه در کپه و طول خوشه سبب کاهش عملکرد دانه برنج بود. در میان ارقام موردبررسی، حسا سترین رقم نسبت به کاهش دما، لاین 843 ) 64 / 20 درصد کاهش نسبت به شاهد( و متحمل ترین رقم شیرودی ) 01 / 11 درصد کاهشنسبت به شاهد( ارزیابی شد. همچنین با اعمال کاهش درجه حرارت در مرحله متوسط پنجه زنی تا ظهور خوشه جوان، بیشترین عملکرد دانه، دررقم دیلم ) 68 / 30 گرم در کپه( و کم ترین مقدار در رقم طارم محلی ) 57 / 16 گرم در کپه( مشاهد هشد. این مطالعه نشان داد که کاهش دما ) 16 درجهسانتیگراد( بطور میانگین سبب کاهش 6/ 19 درصدی عملکرد دانه در ارقام برنج شد.